Wyżej niz kondory. Anna Zalewska

 

 

 

Literatura wspinaczkowa, alpinistyczna, wszelakie wspominki o tak przecież licznych wyprawach wysokogórskich to całkiem spora działka. Mamy też mnóstwo filmów dokumentalnych dotyczących tej dziedziny oraz festiwali poświęconych górom, gdzie są one wyświetlane. Komiksy górskie to jednak nisza. Anna Zalewska postanowiła ją przynajmniej częściowo wypełnić, oddając swoisty hołd prekursorom polskich osiągnięć na polu zdobywania trudno dostępnych szczytów. 

 

 

„Wyżej niż kondory” to relacja z wyprawy jaką stosunkowo jeszcze młodzi ludzie (trzydziestoparoletni) - naukowcy różnych dziedzin z Koła Wysokogórskiego przy oddziale Polskiego Towarzystwa Taternickiego - podjęli na początku lat 30' XX w. Została ona opisana w reportażu pod tym samym tytułem, który ukazał się w latach 50'. Jego autorem był - jeden z uczestników eskapady - Wiktor Ostrowski. Anna Zalewska, która ma mniej więcej tyle lat ile jej bohaterowie oraz – oczywista - jest miłośniczką gór, postanowiła w komiksowej formie przybliżyć nam tą historię, powszechnie – jak sądzę - słabo rozpoznawalną. 

 

Na pierwszych kartach tej opowieści rysunkowej mamy opis występujących w niej sześciu głównych postaci. Jest i doktor fizyki i geolog, lekarz, dwóch inżynierów, a nawet filmowiec (nakręcony podczas wyprawy film „Dach Ameryki” Stefana Osieckiego niestety nie jest dostępny w Internecie). Następnie przenosimy się do Warszawy 1932 roku, gdzie widzimy, jak owi protagoniści skupieni w Kole Wysokogórskim, dosyć spontanicznie podejmują decyzję o wyprawie w Andy argentyńskie, aby zdobyć szczyt Mercedario, na którym nie postała jeszcze ludzka stopa. 

 

Od słowa do czynu - jednak tego typu przedsięwzięcie to nie bułka z masłem. Zwłaszcza jeśli nie posiada się wystarczających środków finansowych. Na szczęście przed wojną, tak jak i dziś – mimo braku mediów społecznościowych – dochodziło do zrzutek pomagających zrealizować cele, których wartość była zrozumiała dla dużej części społeczeństwa oraz jego instytucji. Autorka komiksu dokładanie wylicza nam poszczególne etapy dosyć złożonych przygotowań. 

 

Pod konie 1933 roku wyprawa nareszcie dochodzi do skutku. Podczas jej trwania polscy badacze-podróżnicy przemierzą niemierzone połacie terenu, zaznają niebezpiecznych sytuacji, zdobędą niejeden szczyt, sporządzą mapy, wytyczą nowe szlaki oraz poczynią mnóstwo badań zgodnych z ich specjalizacjami. To tyle jeśli chodzi o fakty, których przypomnienie jest o tyle cenne, że trudno o narracje jednoznacznie pozytywne na temat zdarzeń z początku XX wieku. Ale komiks Zalewskiej nie wyczerpuje się w wartościach natury dydaktycznej. O czym jeszcze chciała nam autorka opowiedzieć?

„Wyżej niż kondory” to przede wszystkim budująca historia o sile przyjaźni, działaniu w niewielkim gronie osób mających do siebie zaufanie, które przynosi osiągnięcia pozostające poza możliwościami jednostki. Widać wielką empatię autorki dla swoich bohaterów, którzy swoimi wybuchami entuzjazmu zarażają optymizmem, choć bywają w tym nieco infantylni. Ich portret psychologiczny odpowiada mentalności nastolatków, co pozostaje w zgodzie z ich schematycznym portretem rysunkowym. 

 

Kreska Zalewskiej jest delikatna i dosyć minimalistyczna. Udanie koresponduje z użytą tu ograniczoną paletę stonowanych kolorów. Ten typ rysunku może kojarzyć się z wieloma twórcami komiksu autorskiego. Co prawda, to nie majstersztyk à la Rudu Modan, ale mniej więcej podobny kierunek plastycznej formy wyrazu. Odnoszę ponadto wrażenie, że warsztat autorki jest jeszcze w trakcie rozwoju i dopiero zmierza do pełniej krystalizacji, jeśli oczywiście pozostanie ona wierna tworzeniu opowieści rysunkowych (a to ponoć niełatwy chleb). 

 

Komiks Annny Zalewskiej nie wbija w fotel, nie ma w nim gwałtownych konfliktów, zwrotów akcji, czy zdarzeń budzących kontrowersje. Można to potraktować jako pewną odmianę od zalewu narracji szarpiących nasze nerwy i przy tej propozycji po prostu odpocząć, poznając jednocześnie parę faktów z historii polskich wypraw naukowych. Na końcu zeszytu mamy przedruki paru autentycznych czarno-białych zdjęć (+ opisy) z wyprawy naszych bohaterów, co domyka część tych walorów, które określiłbym jako edukacyjne. Jeśli maiłbym polecić grupę docelową tego komiksu, będą to: miłośnicy górskich wypraw, młodsza cześć młodzieży oraz wszyscy ci, których nie rażą pozytywne historie z sympatycznymi bohaterami w rolach głównych. 

 

Autor: Jakub Gryzowski